اما گذشته از آمار و ارقامی که رسانه‌های داخلی از افزایش قیمت اقلام پرتقاضا در روزهای نزدیک به نوروز ارایه می‌کنند، این گزارش با تکیه بر گزارش‌های میدانی قیمت‌های اقلام در آخرین ماه سال ۱۴۰۳ افزایش قیمت آجیل ، میوه و شیرینی را نسبت به سال گذشته محاسبه کرده و از برآورد بهای دانه‌ای آجیل و میوه، به نتایج تکان‌دهنده‌ پسته دانه‌ای ۶هزار تومان و فندق دانه‌ای ۲هزار و ۶۰۰ تومان و موز دانه‌ای ۲۳هزار تومان، رسیده است.

افزایش قیمت آجیل

کاهش محسوس خریدار در بازار آجیل شب عید، عرصه را به افزایش نرخ دلار در ماه‌های گذشته واگذار کرده و نتوانسته باعث کاهش یا حداقل ثبات قیمت آجیل و شیرینی شب عید در بازار شود.

«مصطفی احمدی»، رییس اتحادیه آجیل و خشکبار، در این‌باره می‌گوید: «قیمت پسته و بادام هندی نسبت به سال گذشته بیش از ۶۰ درصد افزایش داشته و بسیاری از خانواده‌ها توان خرید آجیل را ندارند. امسال بیشتر مردم به خرید تخمه و کشمش اکتفا می‌کنند.»

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران در بهمن‌ماه سال ۱۴۰۳، قیمت گروه خشکبار با  رشد ۷.۸ درصدی، در عرض یک ماه، از بالاترین نرخ‌های تورمی در میان خوراکی‌ها بوده است.

برای بررسی میزان افزایش قیمت آجیل شب عید ۱۴۰۴ نسبت به  نوروز۱۴۰۳، از متوسط قیمت اعلام شده توسط نهادهای رسمی استفاده کرده‌ایم اما آشکار است که با بررسی قیمت‌ها در فروشگاه‌های مجازی یا خرده‌فروشی‌های سطح شهر به چند برابر این قیمت‌ها هم برمی‌خوریم.

به عنوان مثال پسته اکبری که در رسانه‌های داخلی، کیلویی ۱میلیون و ۳۰۰هزار تومان اعلام شده است، در خرده‌فروشی‌های مجازی و واقعی تا بیش از ۳میلیون تومان به ازای هر یک کیلو هم مشاهده می‌شود. اما در این گزارش برای اندازه‌گیری حداقل افزایش قیمت از نرخ‌های اعلام شده در رسانه‌های رسمی اقتصادی داخلی استفاده شده است.

افزایش قیمت ارز خصوصا در شش ماه گذشته با تاثیرگذاری مستقیم بر روی بهای نهاده‌های کشاورزی مانند سم‌های کشاورزی و کود و هزینه‌های حمل‌ونقل، روند افزایش قیمت خشکبار را تشدید کرده است. در کنار نرخ ارز اما خشکسالی و کم‌آبی تولید پسته را در ایران پایین آورده و این خود باعث کمبود و در نتیجه گرانی این محصول شده است. از طرفی صادرات بی‌رویه و عدم حمایت از تولیدکننده داخلی و افزایش تقاضا، نقش کمبود خشکبار و خصوصا آجیل را پررنگ‌تر کرده و همه این عوامل در کنار یکدیگر، چنین موج فزاینده گرانی را در بازار آجیل شب عید پدید آورده است. گرانی که حالا تا جایی پیش‌رفته که می‌توان قیمت هر یک عدد پسته را به‌صورت دانه‌ای برآورد کرد.

به‌عنوان مثال در مورد پسته، با توجه به این‌که وزن هر دانه پسته اکبری خشک بین ۱.۵ تا ۲ گرم است، می‌توان نتیجه گرفت که در هر کیلوگرم پسته اکبری، تقریبا بین ۵۰۰ تا ۶۶۶ دانه پسته وجود دارد و به این ترتیب با در نظر گرفتن بهای متوسط ۱،۳۰۰،۰۰۰ تومان برای هر یک کیلو پسته، متوسط بهای هر یک دانه پسته بین ۱۹۵۰  تا ۲۶۰۰ تومان قیمت دارد. هر چند که قیمت یک دانه پسته اکبری درجه یک با در نظر گرفتن بهای بالای ۳میلیون تومان به ازای هر یک کیلو از ۶هزار تومان هم تجاوز می‌کند.

در مورد فندق خام با پوست هم که میانگین بهای هر کیلو ۱،۱۰۰،۰۰۰ تومان اعلام شده است. هر عدد فندق خام با پوست هم حدود ۲گرم وزن دارد و به این ترتیب میانگین قیمت هر عدد فندق هم ۲۶۰۰ تومان خواهد بود.

ارقامی تکان‌دهنده برای هر یک عدد پسته یا فندق موجود در ظرف آجیل که خبرهای فروش اقساطی این قبیل اجناس را برای مهمانی شب عید، منطقی‌تر و ملموس‌تر می‌کند.

افزایش قیمت میوه شب عید

با نزدیک شدن به تاریخ یکم فروردین هر سال، بازار میوه و تره‌بار یکی از بازارهای مورد توجه مصرف‌کنندگان است. پرتقال، نارنگی، سیب، موز و خیار از پرتقاضاترین میوه‌ها برای پذیرایی از مهمانان نوروزی هستند.

نمودار زیر نشان‌دهنده میزان افزایش قیمت این میوه‌های پر تقاضا نسبت به سال گذشته هستند.

افزایش قیمت میوه هم مانند پسته در ایران به‌صورت مستقیم از افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی ناشی از رشد نرخ دلار بوده است. اما خشکسالی و بالا رفتن هزینه‌های حمل‌و‌نقل و در نهایت رشد تقاضا در مقابل کاهش تولید، به آتش گرانی میوه در آستانه سال نو دامن زده است. در این میان دلالان و واسطه‌گران نیز بیکار ننشسته و برای سود بیشتر، تا توانسته‌اند از سود کشاورزان کاسته و بر هزینه پرداختی از جیب مردم و مصرف‌کنندگان افزوده‌اند.

محاسبه دانه‌ای میوه هم مانند آجیل و خشکبار نتایج حیرت‌انگیزی دارد.

با در نظر گرفتن  وزن یک موز متوسط که بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ گرم متغیر است، بهای یک موز متوسط بین ۱۸،۷۵۰ تا ۲۳،۰۰۰ تومان برآورد می‌شود. محاسبه این رقم برای میوه‌ای مانند سیب قرمز، بهای هر یک عدد از این محصول را۱۴،۰۰۰ تومان نتیجه می‌دهد.

شیرینی عید

افزایش قیمت شکر و آرد در چند مرحله در طول سال ۱۴۰۳ و کمیابی روغن در ماه‌های اخیر از پیش، زمینه اوج‌گیری قیمت شیرینی را رقم زده و قابل انتظار کرده است. به گفته «علی بهره‌مند»،  رییس اتحادیه قنادان تهران، نرخ شیرینی سنتی شب عید نسبت به سال گذشته رشد ۴۰درصدی داشته و میزان فروش قنادان بیش از ۵۰درصد پایین آمده است.

این در حالی است که خود آقای بهره‌مند در تاریخ ۲۷بهمن‌ماه اعلام کرده بود که قیمت شیرینی شب عید ثابت خواهد ماند.

در روزهای آغازین فروردین ۱۴۰۳ قیمت هر کیلو شیرینی تر و خامه‌ای بر حسب کیفیت بین ۱۸۵،۰۰۰ تا ۲۵۰،۰۰۰ تومان متغیر بود. شیرینی دانمارکی، زبان و پاپیونی بین ۱۲۰ تا ۱۷۰ هزار تومان، کیک یزدی بین ۸۰ تا ۱۲۰ هزار تومان در شیرینی فروشی‌های درجه یک و دو به فروش می‌رسید.

در حال حاضر اما بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهد که بازه قیمتی شیرینی تر به ۲۸۰،۰۰۰ تا ۵۰۰،۰۰۰ تومان رسیده و بهای دانمارکی و زبان و پاپیونی هم از ۱۵۰،۰۰۰ تا ۴۰۰،۰۰۰ تومان متغیر بوده و انواع کیک یزدی هم بسته به درجه کیفیت از ۱۵۰ تا ۲۳۰هزار تومان به خریداران عرضه می‌شود.

اما گذشته از شیرینی سنتی عید به‌دلیل تلاقی نوروز و ماه رمضان، زولبیا و بامیه هم به یکی از شیرینی‌های پرتقاضا تبدیل شده است. این شیرینی مخصوص ماه رمضان  که تا کیلویی ۳۰۰هزار تومان هم فروخته می‌شود، سال گذشته تا حداکثر کیلویی ۱۷۰هزار تومان عرضه می‌شد.

بررسی قیمت‌های بالا و مقایسه آن با میزان عیدی بازنشستگان و کارمندان از شکافی عمیق و پرنشدنی میان دخل و خرج پرده برمی‌دارد. عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی در سال جاری تنها معادل ۲میلیون تومان است، رقمی که حتی توان خرید میوه و آجیل شب عید خانواده را هم به بازنشستگان نمی‌دهد.

اما عیدی ۱۱میلیون تومانی تا ۲۲میلیون تومانی کارگران و کارمندان هم در سونامی گرانی سرسام‌آور، کار چندانی از پیش نمی‌برد.

گذشته از اقلام شب عید، قیمت خرید لباس نو، اقلام ماه رمضان، ماهی، برنج و حبوبات و لبنیات و گوشت و روغن و قند و شکر را هم که سر به آسمان برداشته، نباید از یاد برد.

هر کیلوگرم برنج ایرانی درجه‌یک بین ۱۳۰ تا ۲۴۰ هزار تومان متغیر بوده  و برنج خارجی نیز در محدوده ۷۰ تا ۱۰۰ هزار تومان عرضه می‌شود.

قیمت انواع حبوبات نسبت به سال گذشته بین ۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش داشته است. خصوصا عدس که یکی از پرمصرف‌ترین اقلام در سفره‌های ماه رمضان است، اکنون بیش از ۱۰۰ هزار تومان قیمت دارد.

بهای شکر که برای پخت شیرینی‌های سنتی و مصرف روزانه استفاده می‌شود، در هفته‌های اخیر برای چندمین بار در سال جاری مجددا روندی صعودی گرفته و حالا هر کیلوگرم از این محصول بیش از ۴۵ هزار تومان به فروش می‌رسد.

«ناصر ریاحی»، رییس اتحادیه بنکداران مواد غذایی، در این‌باره می‌گوید: «قیمت بسیاری از کالاهای اساسی در ماه‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته و این روند همچنان ادامه دارد. از سوی دیگر، قدرت خرید مردم کاهش یافته و بسیاری از خانوارها فقط به خرید ضروری‌ترین کالاها اکتفا می‌کنند.»

تصاویر منتشر شده از وضعیت کسبه در ایام نزدیک به سال نو از کسادی بازار، نبود مشتری و کاهش تقاضا حکایت دارند. فروشندگان از افت شدید فروش خبر می‌دهند و خریداران از موج افزایش قیمت‌‌ها شکایت دارند.

فشار مضاعف که نه فقط خریداران که کسبه، تولیدکنندگان و خرده‌فروش‌ها را نیز رنج داده و شیرینی نوروز را به کام بخش بزرگی از ایرانیان تلخ کرده است.

۱۴ اسفند ۱۴۰۳