بعد از دویست سال برای اولین بار روس‌ها در سرنوشت آذربایجان و قفقاز دخیل نیستند و …ابراهیم رشیدی

یکی از اصول بنیادین آن کتاب این است که برقراری صلح، هرگاه با یک شرط مخفی برای جنگ در آینده باشد، معتبر نخواهد بود و این همان نکته‌ای است که رئیس‌جمهور علی‌یئو در کاخ سفید گفت: ما برای صلح دایمی آمده‌ایم و نمی‌خواهیم هیچ احتمالی برای یک جنگ دیگر بماند.

کانت در آن کتاب، جنگ را مقدم بر صلح دانسته و میگوید که ابتدا جنگی صورت میگیرد تا همه نیاز به صلح را بدانند و ارزش صلح را بیشتر بفهمند و صلح فعلی قفقاز مکمل پیروزی ارتش آذربایجان بر اشغالگران است. ما به صلح دایمی و پایدار نیاز داریم ولی نباید جنگ دایمی داشته باشیم و در کتاب ماندگار تولستوی با نام «جنگ و صلح» نیز لغت جنگ قبل از صلح نوشته شده تا با گذر از جنگ به صلح دایمی برسیم و صلح خط پایان است.

می‌گویند ترامپ آش نیم‌پز صلح قفقاز را پخت و دست روسیه را از آنجا کوتاه کرد. دویست سال از جنگ قاجار و تزار می‌گذرد و بعد از دویست سال برای اولین بار روس‌ها در سرنوشت آذربایجان و قفقاز دخیل نیستند و این تحقق رویای عباس میرزا توسط فاتح قاراباغ است. عباس میرزا بعد از چند شکست، به این نتیجه رسید که ما خیلی از جهان عقب ماندیم و خواست تا دلایل پیشرفت دیگران را یاد گرفته و جبران کند و ما امروز عمیقأ به آن درس عباس میرزا محتاجیم و پاشینیان نیز آن درس را آموخته است.

علاوه بر صلح، «پیوندهای حمل و نقل شامل ارتباط بدون مانع بین بخش اصلی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان از قلمرو جمهوری ارمنستان» نیز به امضای دو طرف رسید و این همان کریدور زنگه‌زور است که خیلی‌ها همچنان به آن تنگه‌زور می‌گویند و حالا ارمنستان و آذربایجان با سهیم کردن آمریکا در این پروژه راه دخالت روسیه را بستند.

کانت می‌نویسد که هیچ کشوری نباید خود را به واسطه امور برون مرزی همچون جنگ مقروض کند و علی‌یئو این را خوب یاد گرفته است. حالا گروه مینسک هم منحل شد و فرانسه نمی‌تواند مدام در گوش ارمنی‌ها وز وز و آنها را منحرف کند و مسابقه تسلیحاتی در قفقاز راه بیاندازد. ادعاهایی مانند کشتار ارامنه توسط ترکها خاتمه خواهد یافت و تحریم آمریکا بر علیه آذربایجان موسوم به ماده ۹۰۷ نیز لغو شد.