URMU GÖLÜ AZƏRBAYCANLILARIN EKOSİSTEM FACİƏSİ

Son günlərdə İsa Kələntəri Urmu gölü bərpası qəragahının sədri istefaya getdi. Bununla demək olar dövlət tərəfindən Urmu gölünün bərpasına yox, qurudulmasına hökm verildi.

Bildiyiniz kimi İsa Kələntərinin Bəni Sədr kabinetində yollar naziri olan Musa adlı qardaşı var idi və doktor Beheşti ilə birlikdə qətlə yetirildi. Musanın ölümündən 15 gün sonra Rəcai hökuməti Urmiya gölündən keçən yol və körpünü “Şəhid körpüsü” adlandırdı. İsa 36 yaşından Musəvi, Rəfsəncani və Hatəmi hökumətlərində 12 il kənd təsərrüfatı naziri olub. O, həm də 9 il Urmiyə gölünün bərpası qərargahının rəhbəri olub və həmişə Məsləhət Şurasında su məmuru vəzifəsini tutubb. Bu da 34 il su və torpağa hakim olmaq deməkdir. İndi Urmiya gölü mövzusunda keçirilən dəyirmi masada o, yüzlərlə bəhanə gətirdi ki, mən 1367(1988-ci ) ildən bu göl haqqında düşünürəm və mən Rəfsəncaniyə, Hatəmiyə, Əhmədinejada və Ruhaniyə dəfələrlə demişəm, amma başa düşmədilər və İran İslam Respublikası Urmu gölün suyunun qurumasında günahkar olduqları üçün, onu diriltməyə məcburdurlar. Əks halda Urmu gölü ətrafında yaşayan bir neçə milyon insanın bioloji təhlükəsizliyi məhv olacaq və Təbriz şəhəri boşaldılmalı olacaq. Digər tərəfdən, Şərqi Azərbaycanın keçmiş valisi və 1-ci və 4-cü parlamentlərdə Təbrizin nümayəndəsi Məhəmməd Əlinejad Sərxani Təsnim saytı ilə söhbətində deyib: “4-cü parlamentin təmsilçiliyi zamanı biz təkid etdik ki, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin zavodu Urmu gölünün ətrafında püstə” əksin. Amma Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi buna əməl etməyib. Vilayətin kənd təsərrüfatının baş direktoru Fərsəd müəllim mənə dedi ki, “Cənab Kələntəri deyir ki, Rəfsəncani Azərbaycanda püstə becərilməsinin əleyhinədir, biz də arxasınca getmədik”. Urmu gölünün bərpası dəftərxanasının məlumatına görə, prezidentlər əvvəldən Urmu gölünün qurumasının axınında olublar. Onlar öz borclarını yerinə yetirmək üçün yalan danışırlar, ya da Urmu gölü kimi mühüm məsələni hökumətlərin bilərək azərbaycanlıara qarşı xəyanətləri demək olar. Azərbaycanın dirçəlişinə qarşı çıxmaq, İran prezidentlərinin vəzifələrindən olub. Ona görədir otuz ildir ki, bu məsələyə etinasız yanaşırlar. Amma Azərbaycan xalqı bu  milyonlarla məktublar, müraciətlər, mitinglərlə meydana gəlib, bir səslə soruşub və tələb edirlər ki, Urmu gölünün haqqında İran İslam Respublikasının fəaliyyəti son otuz ildə nədən ibarətdir? Azərbaycanlıar soruşur, Su, Təbii Sərvətlər, Kənd Təsərrüfatı, Ətraf Mühit komissiyası Urmu gölü haqqında nə işlər görüb? Urmiya Gölü qərargahının yarandığı gündən bu günə qədər maliyyə və əməliyyat göstəriciləri necə olub? Fəaliyyət zamanı Urmu gölü Bərpası Qərargahının sərəncamında olan kreditlərin məbləği nə qədər idi? Urmiya Gölü Bərpası Qərargahının əvvəldən indiyə kimi kreditlərinin necə xərcləndiyini və o kompleksin idarəçilərinin qəbzlərinin araşdırılması necə olub? Fərqli vilayət və şəhərlərdə bu qərargahın sərəncamında olan kreditlərin necə və necə ayrılacağının araşdırılması olubmu? Urmiya Gölü qərargahının fəaliyyətləri zamanı şirkətlər, şəxslər və podratçılarla olan bütün maliyyə və icra müqavilələrinin araşdırılması nə vəziyyətdədi? Urmiya gölünün ekoloji problemlərinə xərclənən kreditlərə baxmayaraq, necə həll olacaq? Təqdim olunan tədqiqat layihələri niyə vaxtında həyata keçirilməyib? Nəyə görə həyata keçirilən layihələrin effektivliyi 0 dərəcədədir? Yerli və xarici invenstorlar tərəfindən verilən maliyyə xərcləri hara xərclənib? Həyata keçirilən siyasətlərin regionun ekosistem faciələrinə gətirib çıxartmasının günahkarı kimlərdir?

Həyata keçirilən siyasət və layihələrin insanların güzəranına təsiri necə olub və regionda milyonlarla insanın, xüsusən də məhrum təbəqələrin və fermerlərin həyatının dolanışıq vasitələrinin qorunması üçün bir iş görülübmü? Son illərdə Urmiya gölünün qonşu vilayətlərində həyata keçirilən bəzi layihələrin və onların tərk edilməsinin səbəbi nə idi? Hansı layihələrdən və hansı səbəblərdən imtina edilib? Araşdırmalar səhv idi, yoxsa başqa səbəblər var idi? Urmu gölü bərpasının nakamlığı, gələcəkdə hansı faciələrin əmələ gəlməsini hökumət görürmü?

Urmiya gölünün bərpası ilə əlaqədar beynəlxalq təşkilatalara, onlara mənsub ətraf mühit komissiyalarına, icra və tədqiqat fondlarına müraciət olunubmu?. Bir sözlə, milyonlarla azərbaycanlılar tələb edirlər ki, Urmu gölü haqqında bütün planlar, qoyulan maliyyə məbləğləri, onların icraçıları yoxlanılıb və xalq qarşısında cavabdeh olmalıdırlar.

Beyrək