DÜNYA JURNALİSTLƏRİNİN 3 MAY TƏƏSSÜRATLARI

Bu gün 3 May – Beynəlxalq Mətbuat Azadlığı Günüdür; peşəkar xəbər istehsalçıları, azad söz, demokratik media təmsilçiləri üçün mühüm təqvimdir. “Amma tarixdə, bəlkə də, ilk dəfədir ki, dünyanın bütün nöqtələrində jurnalistlər bu təqvimi ümumi olaraq stres və narahatlıq içində keçirirlər”-deyə, Beynəlxalq Jurnalistlər Federasiyasının açıqlamasında bildirilir.

2020-ci ildə 3 May təqvimi dünyanı lərzəyə salan pandemiyanın, COVİD-19-un təsirləri altında qeyd edildi. Araşdırmalar göstərir ki, COVİD-19 təkcə insan sağlamlığını təhdid etmir, paralel şəkildə həyatın bütün sahələrində iz buraxır, social-iqtisadi, siyasi böhranlara səbəb olur. Pandemiya dövrünün şərtləri söz azadlığı, demokratik media mühiti üçün də ciddi məhdudiyyətlər, həlli çətin olan problemlər yaradıb. BJF-nin hesablamalarına görə, dünyada:

– Hər 4 jurnalistdən 3-ü COVİD-19 haqqında məlumat verərkən, rəsmi məhdudiyyətlər, əngəllər və hədə-qorxularla üzləşib;

– Jurnalistlərin 1/3-i bu dövrdə yalnız COVİD-19-la bağlı materiallar hazırlamaq məcburiyyətində qalıb, digər sahələrdə (pandemiya ilə mübarizədə hökumətlərin adekvat olmayan fəaliyyətləri, yol verilən qüsurlar, korrupsiya halları və sair) araşdırmalar aparmaq imkanları əllərindən alınıb; “şərtləri pozan” 10-larla jurnalist həbs edilib, 100-lərlə jurnalist məhkəmə iddiaları ilə üzləşib, 1000-lərlə jurnalist iş yerini itirib;

– Hər 3 jurnalistdən 2-si əmək haqqının azaldılması, iş yeri ixtisarı-itkisi və ya iş şəraitinin pisləşməsi ilə üzləşib;

– Pandemiya dövründə “saxta xəbərlərin qarşısını almaq” adı altında KİV haqqında qanunlara əlavələr edilib, yeni qanunlar qəbul olunub ki, bu qanunların əksəriyyətində hökumətlərin sui-istifadə halları aşkar görünür, media azadlığının çərçivəsi kəskin şəkildə daraldılır…və sair.

Bir sözlə, COVİD-19 pandemiyası dünyada söz azadlığı, demokratik media mühiti üçün məqbul olmayan şərtlər formlaşdırır, dünya dövlətləri pandemiya ilə mübarizə adı altında peşəkar jurnalistikanın sıxışdırılması yönündə fəaliyyətlər göstərirlər. Narahatlıq doğuran haldır, pandemiya özü getdikcə səngisə də, onun ətrafında qurulan oyunlar azalmır, ayrı-ayrı ölkələr tərəfindən COVİD-19 bəhanəsindən sui-istifadə halları vüsət alır. Pandemiya dövrünün şərtlərinin dayanıqlı olması, gələcəkdə də qorunması üçün cəhdlər edilir.

BJF və onun tərəfdaşları “pandemiya dövrünün şərtlərinin perespektivdə media fəaliyyəti üçün yeni normaya çevriləcəyindən” narahatdırlar. Azadlığı məhdudlaşdıran qanunlar qüvvədə qalacaq, peşəkar media qurumlarının sıradan çıxarılması davam edəcək, “ələbaxan KİV-lər” meydan sulayacaq. Təşkilat bunun qarşısını almaq üçün öz tərəfdaşları ilə birgə qlobal müqavimət hərəkatı – “Keyfiyyətli Jurnalistika uğrunda Qlobal Platforma” yaratmağı təklif edib.

Sevindirici haldır ki, Azərbaycan dövləti pandemiya dövründə azad media mühitinin qorunması, jurnalistlərin sərbəst fəaliyyətlərini davam etdirmələri üçün əməli addımlar atdı. Xüsusi karantin rejimi dövründə KİV-ə məhdudiyyətlər tətbiq edilmədi. Dövlət “informasiyanın alınmasını, ötürülməsini strateji əhəmiyyətli və mühüm məsələ” kimi qeyd etdi. Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargah xüsusi karantin rejimi üçün hazırladığı şərtlərdə KİV-in fəaliyyətinə sərbəstlik verdi.

Paralel olaraq, iş yerlərinin ixtisarının, əmək haqlarının azaldırlamsının qarşısını almaq üçün proqramlar icra edildi, KİV-lərə dövlət dəstəyi göstərildi. Monitorinqlərin nəticəsi göstərir ki, Azərbaycanda pandemiya dövrünün şərtləri altında fəaliyyətini dayandıran KİV qurumu, iş yerini itirən jurnalistlər yoxdur.

Arzu edək ki,COVİD-19-un təsirləri aradan qaldırılsın, növbəti “3 May”ları dünyadakı həmkarlarımız “stressiz və narahatlıq keçirmədən” qeyd edə bilsinlər.

Bayramınız mübarək!

Azerbaycan-ruznamesi.org: Azərbaycan Mətbuat Şurası sədrinin müavini, Jurnalistlərin Həmkarlar İttifaqının (JUHİ) sədri Müşfiq Ələsgərli bu yazını 2020-ci ilin peşə bayramımız ərəfəsində qələmə almışdır. İl dəyişib, vəziyyət və təəssüratlar isə yerində qalır. Arzu edərdik ki, növbəti ildə bu istiqamətli yazılara müsbət motivlər hakim olsun.