BMT-yə müraciət: Bu ölkəni dayandırın

“Amnesty İnternational”ın əməkdaşı Hüseyn Baumi deyib ki, İranda
edamlar dəhşətli həddə çatıb.
“2025-ci ilin əvvəlindən bu yana İranda 1000-dən çox insan edam edilib ki,
bu da gündə orta hesabla 4 nəfərdir. Bu il edamlar 1989-cu ildən bəri
görülməmiş səviyyəyə çatıb”, – azerbaycan-ruznamesi.org-un xarici
mediaya istinadla xəbərinə görə, o, BMT-yə üzv dövlətləri edamları
dayandırmaq üçün səlahiyyətlilərə təcili təzyiq göstərməyə çağırıb.
BMT-nin baş katibi İranla bağlı hesabatını təqdim edib, təşkilatın İran üzrə
xüsusi məruzəçisi və Müstəqil faktaraşdırıcı missiyası isə oktyabrın 30-da BMT
Baş Assambleyasının Üçüncü Komitəsinə birgə brifinqlərini təqdim edəcəklər.
“İlin əvvəlindən gündə orta hesabla 4 nəfər edam edilib”
Beynəlxalq Amnistiya Təşkilatının Yaxın Şərq və Şimali Afrika üzrə regional
direktorunun müavini Hüseyn Baumi təqdimatlardan əvvəl yaydığı bəyanatda
aşağıdakıları qeyd edib:
“BMT-yə üzv dövlətlər İran hakimiyyətinin şok edici edam dalğasına bu
vəziyyətin tələb etdiyi təcili şəkildə qarşı çıxmalıdır. 2025-ci ilin əvvəlindən
İranda gündə orta hesabla dörd nəfər olmaqla 1000-dən çox adam edam edilib.
2022-ci il Qadınlar, Həyat, Azadlıq etirazlarından bəri hakimiyyət qorxu
səpmək, narazılığı yatırmaq və təcrid olunmuş icmaları cəzalandırmaq üçün
ölüm cəzasından getdikcə daha çox istifadə edir. Bu il edamlar 1989-cu ildən
bəri görülməmiş səviyyəyə çatıb”.
“Dəhşətli sürətlə davam edir”
Narkotiklərlə bağlı cinayətlərə görə ölüm hökmünün tətbiqi İranın beynəlxalq
hüquq üzrə öhdəliklərini pozaraq, qorxulu sürətlə davam edir. Edamlar
tamamilə ədalətsiz məhkəmə proseslərindən sonra, bağlı qapılar arxasında,
işgəncələrin geniş tətbiqi və məcburi etiraflarla müşayiət olunmaqla həyata
keçirilir.
İllərdir İran hakimiyyəti hər il yüzlərlə insanın edamını normallaşdırmağa çalışsa
da, yüzlərlə ailə öz yaxınlarına yas tutarkən və daha minlərlə ölümə məhkum
edilmiş insanların həyatı risk altında olduğu halda, yaşamaq hüququna edilən
bu vicdansız hücuma normal yanaşmaq olmaz. Hətta İranın öz qaranlıq
rekordunu nəzərə alsaq, bu, ciddi və əlaqələndirilmiş beynəlxalq reaksiya tələb
edən dəhşətli bir məqamdır”.
BMT-yə üzv dövlətlərə çağırış
Biz BMT-yə üzv dövlətləri Üçüncü Komitənin İran üzrə İnteraktiv Dialoqunda
şifahi bəyanatlar da daxil olmaqla, təcili olaraq məsələ qaldırmağa çağırırıq.
Dövlətlər İran hakimiyyətindən bütün edamları dərhal dayandırmağı, ədalətsiz
məhkəmələrdən sonra çıxarılan ölüm hökmlərini, narkotiklərlə mübarizə
qanunlarının ölümcül müddəalarını ləğv etməyi və ölüm hökmü tam ləğv
olunana qədər edamları təxirə salmaq üçün qanun qəbul etməyi tələb etməlidir.
Biz həmçinin BMT-nin Narkotiklər və Cinayətkarlıqla Mübarizə İdarəsini
(UNODC) və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Narkotiklərə Nəzarət Şurasını
(INCB) insan hüquqlarına hörmət etmək üçün narkotiklərə nəzarət siyasətlərini
dəyişmək üçün İran hakimiyyətinə təzyiq etməyə çağırırıq”, – Baumi deyib.
“Bundan əlavə, İranda ciddi insan hüquqları pozuntularına görə hökm sürən
sistematik cəzasızlığı nəzərə alaraq, biz dövlətləri məsuliyyət mexanizmlərini
tətbiq etməyə, o cümlədən İranda universal yurisdiksiya altında törədilən
işgəncə və digər cinayətlər üzrə cinayət təhqiqatlarına başlamaq və cinayət
məsuliyyətinə dair sübutlar olan məmurlara qarşı həbs orderləri verməklə
çağırırıq”.
İranda edam riski ilə üzləşən minlərlə adam arasında narkotiklə əlaqəli
cinayətlərdə təqsirli bilinənlər və siyasi motivli işlərdə “Allaha qarşı düşmənçilik”
və “dünyada korrupsiyanı yaymaq” kimi qeyri-müəyyən ifadəli cinayətlərə görə
ölüm cəzasına məhkum edilənlər var – bu, beynəlxalq hüququn pozulmasıdır
ki, bu da ölüm hökmünün tətbiqini yalnız “ən ağır qəsdən törədilmiş cinayətlər”lə
məhdudlaşdırır.
İranda edamlar tez-tez İnqilab məhkəmələri kimi müstəqil olmayan və insanları
ölümə məhkum etmək üçün təhlükəsizlik və kəşfiyyat agentlikləri ilə əməkdaşlıq
edən məhkəmələrdə kobud ədalətsiz məhkəmə proseslərindən sonra baş verir.
Əfqanlar, Əhvaz ərəbləri, Bəluclar və Kürdlər də daxil olmaqla, məzlum etnik
azlıqlar və sosial-iqtisadi vəziyyəti aşağı olan icmalar bu edamlardan qeyri
mütənasib şəkildə təsirlənir.\\Lent.az