GENERAL ƏBULQASİM ƏZİMİ  (1909 – 1947)

 Azərbaycan Milli Hökumətinin fədaisi Əbülqasım Əzimi 1909 – cu ildə (h.ş.1282) Naxçıvan şəhərindən Məşhədə köçmüş azərbaycanlı ailəsində anadan olmuşdur. O, ibtidai və orta təhsilini Məşhəd şəhərinin Firdovsi məktəbində almışdır.Gənc Əbülqasım 1923 -cü ildə (h.ş.1302) ordu sıralarına cəlb edilir və hərbi zabitlik məktəbinə göndərilir və oranın piyada hissəsinin leytenantı dərəcəsi ilə qurtaran Əzimi, Rza xan ordusunda xidmət edir, polkovnik rütbəsinə qədər yüksəlir. Xidmət etdikcə əsgərlərin adi insani hüquqlardan məhrum edilmələri, ordunun ümumiyyətIə kütlələri əzmək vasitəsi olduğu onun diqqətini cəlb edir.

İkinci Dünya müharibəsi nəticəsində dünya miqyasında baş vermiş dəyişikliklər, faşizmin darmadağın edilməsi, xüsusilə İran xalqlarının azadlıq hərəkatının əzminin də güclənməsinə təkan vermişdir. Əbülqasım Əzimi ədalətsizliyə qarşı mübarizə aparmaq üçün 1943 -cü ildə (h.ş.1322) İran Xalq Partiyasının sıralarına qoşulmuş, irticaya və imperializmə qarşı mübarizənin genişlənməsinə çalışmışdır. 1945 -ci ilin (h.ş.1324) sentyabr ayında Azərbaycanda güclənən inqilabi hərəkata qoşulmuş, Azərbaycan Demokrat  Firqəsinin sıralarına daxil olmuşdur. O, Marağa vilayətində, Miyandab, Sayınqala və başqa mahallarda fədai dəstələrinin hərbi hazırlığına kömək etmişdir. Həmin mahalların azad edilməsində bir fədai başçısı kimi fəal iştirak etmişdir. Şanlı 21 Azər hərəkatının qələbəsindən sonra Əziminin xidmətləri, fədailər arasında qazandığı nüfuzu və hərbi ləyaqəti nəzərə alınaraq Azərbaycan Milli Məclisi tərəfindən “21 Azər” medalı ilə təltif edilmiş və ona general rütbəsi verilmişdir.  General Əbülqasım Əzimi Azərbaycan Milli Hökumətinin Ali Hərbi Şurasının üzvü və Saqqız cəbhəsinin komandiri idi. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Əzimi hələ İran ordusunda xidmət edərkən Tehranda Hərbi Akademiyanı (” Daneşqah-e Cəng”) bitirmişdir.

General Əzimi Azərbaycan Milli Hökumətinin göstərişi ilə 1946 – cı ildə Təbriz şəhərində açılan hərbi məktəbin yaranmasında, onun proqramının hazırlanmasında, müəllimlərin seçilməsində yaxından iştirak etmişdir.

1946 – cı ilin aprel ayında Azərbaycan Milli Hökuməti ilə Qazi Məhəmmədin rəhbərlik etdiyi Kürdüstan Milli Hökuməti arasında bağlanmış müqaviləyə əsasən iyun ayında general Əziminin komandanlığı altında fədai və Qızılbaş Xalq Qoşunları dəstələri Kürdüstanın Saqqız cəbhəsinə göndərilmişdir. Azərbaycan fədailəri ilə Kürdüstan peşmərgələrinin (fədailərinin) birləşmiş qüvvələri avqust ayının sonuna qədər Kürdüstan ərazisini şah  qoşunlarından təmizləmişdir.

Lakin  1946 -cı ilin noyabr ayının sonlarında Amerika imperializmi tərəfindən verilmiş müasir silahlarla silahlanmış şah qoşunları ilə bərabər olmayan  döyüş nəticəsində general Əziminin rəhbərlik etdiyi fədailər mühasirəyə alındılar.

1947 -ci ildə general Əbülqasım Əzimi başda olmaqla Milli Hökumətin 26 zabiti  edam olunmuşdur.

General Əzimi həyatının son günlərinə qədər öz müqəddəs məramına sadiq qalaraq, Tehran cəlladlarına boyun əymədi.

Əzimi Xalq Ordusunun generalı kimi vuruşdu, xalq hərəkatının zabiti kimi də mərdliklə ölümə sinə gərdi. O, irtica cəlladlarının səf çəkib atəş fərmanına hazır durması da onun mərdanə vüqarını poza bilmədi.

Əzimi ölüm qarşısında dayandığı vaxt cəlladlara demişdir:

“Mənim ölümümlə sizin əsası sarsılmış ağalığınız möhkəmlənə bilməz!”

Azərbaycan xalqının azadlığı uğrunda şəhid olmuş Əzimi kimi qəhrəmanların intiqamını almaq bütün azadixahların təntənəli andıdır.

Əzimi ölməmişdir, çünki onun məramı yaşamaqdadır, onun iştirak etdiyi hərəkat bu gün də davam etməkdədir.

Güləddin İsmayılov.