AZƏRBAYCAN DİLİ VARLIĞIMIZ, ŞÖHRƏTİMİZDİR

21 fevral Beynəlxalq Ana Dili Günüdür. Mən də bu yazını öz ana dilimdə- Azərbaycan dilində yazıram. Bu dildə oxuyur, fikrimi izah edir, qələmə alıram. Belə xoşbəxtlikdən dünyanın yüzlərlə xalqı, etnik qrupu məhrumdur. Lakin mənim özümün də daxilimdə bir narahatlıq yaşanır. Hərçənd Azərbaycanımızın Quzeyində yüz ildən yuxarıdır doğma dilimiz sərbəst yazılmaqda, oxunmaqda, danışılmaqda, dövlət idarələrində sərbəst istifadə olunmaqdadır. Müstəqil Azərbaycan Respublikasının Əsas Qanununda ana dili ilə bağlı hüquqlarımız təsbit olunub, heç kəsin bu özgürlüyə mane olmaq haqqı yoxdur. Təbii ki, 70 illik sovet dönəmində ölkənin bütün azərbaycanlı rəhbərləri bunun üçün bütün imkanlarını əsirgəməyiblər. Ulu Öndər Heydər Əliyev isə Ana Dili və Əlifbası Gününü təsis etməklə başlanılan prosesin əbədiliyinə öz möhürünü vurub.

Təəssüf ki, bu sadaladıqlarımız dünya azərbaycanlılarının cəmisi beşdə birinə aiddir. Yəni 50 milyonumuzdan 10 milyonu üçün bu sahədə problem yoxdur. Söhbət yerdə qalan 40 milyondan gedir ki, onlar da əsasən Azərbaycanın Güneyində məskunlaşıblar. Bu insanlar 1945-ci ildə Təbrizdə görkəmli dövlət xadimi, jurnalist, publisist, Azərbaycan Demokrat Firqəsinin və Milli Hökumətin başçısı Seyid Cəfər Pişəvərinin bir illik xalq hakimiyyətinin dil və təhsil hüququnun dadını indiyədək unutmayıblar. Bu barədə sizlərə Yeganə Hacıyevanın ayrıca materialını təqdim edəcəyik. Eyni zamanda doğma dilə sevginin şərəf işi olduğunu təlqin edən bəşəri şairimiz Bəxtiyar Vahabzadənin də publisistika nümunəsi olan şeirini birgə dinləyib, lazımi nəticələr çıxarmağa çalışacağıq. Bu ona görə vacibdir ki, Beynəlxalq Ana Dili Gününün hansı zərurətdən yarandığını məntiqi dərk edək, eyni zamanda 40 milyonumuza hansı dəstəyi verə biləcəyimizi bir daha dəqiqləşdirək, əməli fəaliyyətə keçək.

YUNESKO-nun himayəsi altında 12 ildir ki, dünyanın müxtəlif ölkələrində Beynəlxalq Ana Dili Günü qeyd olunur. Bunu 1999-cu ilin noyabrında Banqladeşin həmin təşkilatdakı səfiri təşəbbüs kimi irəli sürüb. Belə ki, 1952-ci il fevralın 21-də bu ölkənin Benqal şəhərində öz ana dilinin rəsmi dil olması uğrunda mübarizə aparan 4 tələbə həmin gün qətlə yetirilib. Təsis edilən rəsmi gün şəhidlərin xatirələrini bir daha insanların yaddaşlarında canlandırır.

Ümumiyyətlə, milli dillərin heç də hamısının taleyi ürək açan deyil. Bu gün dünyada 6 mindən çox dilin mövcudluğuna baxmayaraq onlardan yer kürəsi əhalisinin cəmi 4 faizi istifadə edir. Mütəxəssislər dünya dillərinin yarıdan çoxunun yaxın on illikdə məhv olma təhlükəsi ilə üzbəüz dayandıqlarını deyirlər. YUNESKO-nun məlumatında göstərilir ki, hər ay 2 dil bu prosesə məruz qalır.

Hələ bir çox dillərin dünyanın populyar dilləri tərəfindən əritmə prosesini sürətləndirdiyini demirik. Əfsuslar olsun ki, İranda sayca üstünlük təşkil edən azərbaycanlıların da ana dili repressiyaya məruz qalmaqdadır. İnsanların doğma dillərində yazıb-oxumaq, təhsil almaq, rəsmi dairələrə müraciət etmək hüquqları yalnız kağız üzərindədir. Lakin xalqımız bu haqsızlıqlarla barışmaq niyyətində deyil. 1946-cı ilin 12 dekabr repressiyalarından sonra mübariz insanlar dil və təhsil hüquqlarının bərpası uğrunda mübarizələrə bir gün də olsun fasilə verməyiblər. Bu mübarizənin səmərə verəcəyi şəksizdir.

               A.Qafarova,

BDU-nun tələbəsi