Şeyx Məhəmməd Xiyabani. “Təcəddüd” qəzetinin  tarixçəsi

Novruz

“Təcəddüd” qəzeti demokrat firqəsinin oraqnı olmaqla bərabər Şeyx Məhəmməd Xiyabaninin ölməz əsəridir. Bu qəzet1917-ci ilin aprel ayının 9-dan başlayaraq 1920-ci ilin sentyabr ayının 8-ə qədər nəşrolmuş və sayı 202 nömrədən ibarətdir. Bu qəzet 1-ci nömrədən etibarən etibarən 13-cü nömrəyə qədər Əbülqasim Füyuzatın imtiyazı və Əlif. Eyn. (ا.ع.) və Xe(خ)-nin redaktorluğu ilə nəşr olmuşdur. 14-cü nömrədən 58-ci nömrəyə qədər yenə də Əbülqasim Füyuzatın imtiyazı  və Əbülfət xan Ələvinin redaktorluğu ilə nəşr olunmuşdur. 59-cu nömrədən 86-cı nömrəyə qədər Tağının (Mirzə Tağı xan Rüfət) müdiriyyət və redaktorluğu ilə buraxılmışdır. 87-ci nömrədən ta 136-cı nömrəyə qədər kimin müdiriyyəti ilə,hansı yollanəşr olunduğu barədə bioqrafiya yazdığımız zaman əldə məlumat olmayıb. Gələcəkdə bu barədə öz məlumatlarımızı möhtərəm oxucularımızın nəzər-diqqətinə çatdıracağıq. 137-ci nömrədən 202-ci nömrəyə qədər Şeyx Məhəmməd  Xiyabaninin öz müdiriyyət və redaktorluğu ilə yazılıbdır.

“Təcəddüd” qəzetinin illik nömrələrində yazılan məqalələr içərisində “İran və azad Rusiya” məqaləsi çox oxumalıdır. Bu nömrələrdə baş məqalələrin çoxunu Tağı (Mirzə Tağı xan Rüfət) yazıbdır. Qəzetin 24-cü nömrəsində aşağıdakı Azərbaycan dilində hazırlanmışhimn dərc olunubdur və bu himnin Azərbaycan dilində yazılıb nəşr olunmasıdiqqətəlayiqdir.

Qeyd etdiyimiz himn eynilətəqdim olunur:

Yenə yetişdi iqbalımız

Hasil oldu amalımız

Nə rövşən[1] istiqbalımız

Yaşasın istiqlalımız

Yaşasın hürriyyət, yaşasın musavat!

Rövşən millətin gözləri

Gülsün tamamən üzləri

Yandı səhər yulduzları

Yandı şərəf gündüzləri

Yaşasın hürriyyət, yaşasın musavat!

Fəxrü-şərəf[2] misdağımız

Rövşən hamı afaqımız

Azad olsun toprağımız

Yaylağımız, qışlağımız

Yaşasın hürriyyət, yaşasın musavat!

Millət hamı qardaşımız

Fəthü-zəfər[3] yoldaşımız

Toprağımız, dam-daşımız

Öz əlimiz, öz başımız

Yaşasın hürriyyət, yaşasın musavat!

Yetdi zamani-imtahan

Nə xoş zamandı bu zaman

Bəxtü-səadət[4] tuaman[5]

Qarşaşlarım, qeyrət aman

Yaşasın hürriyyət, yaşasın musavat!

Qardaşlarım, qeyrət edin

Təhsil üçün himmət edin

Nə vəqtə din!İbrət edin

Kəsbi-şərəf, rüfət edin

Yaşasın hürriyət, yaşasın musavat!

Danişlədir[6]yabəndegi[7]

Dünya üzündə zendegi[8]

Vərnə[9] olunca bəndegi

Əqvam[10] ara şərməndegi[11]

Yaşasın hürriyyət. yaşasın musavat!

Əxzi-hünər[12], kəsbi-fünün[13]

İnsana vacibdir bütün

Sanma fünuni sən cünun[14]

Bu etiqadı bil zəbun[15]

Yaşasın hürriyyət, yaşasın musavat!

Ey bir olan Allahımız

Məbudi-bieştibahımız[16]

Hifz eylə şahənşahımız

Sultani-zilüllahımız[17]

Yaşasın hürriyyət, yaşasın musavat!

“Azərbaycan” qəzeti. ADF orqanı, Təbriz, No 76, 11 dekabr 1945-ci il

[1]aydın, işıqlı

[2]fəxr və şərəf

[3]fəth və zəfər (qələbə)

[4]bəxt və səadət

[5]birlikdə

[6]biliklədir

[7]tapıntı

[8]həyat, yaşayış

[9]yoxsa

[10]yaxınlar

[11]utanc

[12]sənət öyrənmək

[13]elm öyrənmək

[14]dəlilik

[15]dillər əzbəri, əzbər

[16]səhvsiz Tanrımız

[17]Allahımızın kölgəsi olan sultan

Təqdim və şərh etdi: S.B.